Bugün, yani 16 Ağustos, Rodoplardaki Türkler açısından önemli bir tarihtir. Çünkü Batı Trakya Cumhuriyeti’nin temelleri ilk defa bugün, Koşukavak’ta yerel bir hükümetin kurulması ve başına Kamber Ağa’nın getirilmesiyle atılmış olur. Olayın öyküsü kısaca şu şekildedir: 15 Ağustos 1913’te Kuşçubaşı Eşref komutasında hareket eden 116 kişiden oluşan müfreze, 16 Ağustos’ta Koşukavak’ta 1200 kişiden oluşan Domuzciev çetesini yok eder ve yerel hükümeti kurar. Ardından da sırasıyla 18 Ağustos’ta Mestanlı, 19 Ağustos’ta da Kırcaali’ye girilir. Kırcaali’de ise Talat Paşa’nın dayısı Emin Ağa ve Mustafa Bey’in yardımlarıyla 600 kişilik bir silahlı müfreze oluşturulur. Bu arada yine hem Kırcaali’de hem de Mestanlı’da hükümet reisleri atanır. Bölgeden katılımlarla birlikte gücü ve sayısı her geçen gün artan müfreze, çok kısa bir sürede Rodopların ve Batı Trakya’nın hemen hemen tamamında kontrolü ele geçirir. 31 Ağustos’ta Batı Trakya’nın merkezi konumundaki Gümülcine’yi; ardından da 1 Eylül’de de İskeçe’yi geri alır. Artık Ortaköy, Paşmaklı, Yenice, Habipçe, Harmanlı, Eğridere, Koşukavak, Kırcaali, Mestanlı, Cuma-i Bala, Darıdere, Nevrokop, Gümülcine ve İskeçe, kısaca tüm Batı Trakya, tamamı Süleyman Askeri Bey komutasındaki birliklerin kontrolü altındadır. Avrupa’dan gelen baskılar üzerine, Osmanlı Devleti ile tüm bağların koparıldığı ve Batı Trakya Geçici Hükümeti adıyla yeni bir idarenin kurulduğu 31 Ağustos 1913’te, “Allah’ımıza dayanarak ve benliğimize güvenerek bu günden itibaren İslam’ı, Hıristiyan’ı, Türkü, Bulgarı aynı hukuka malik almak şartıyla Garbi Trakya Hükümeti Müstakilesi’ni ilan eylemiş olduk.” şeklinde tüm dünyaya duyurulur.
Metin Edirneli
